Patiënteninformatie Spiraal (Mirena®, Kyleena®, koper)

 

Mirena en Kyleena en koperspiralen zijn 'intra-uterine devices' (IUD). Dit betekent: 'voorwerp in de baarmoeder' en wordt ook wel 'spiraaltje' genoemd. Mirena is het eerste IUD is dat ter plekke (alleen in de baarmoeder) een minimale dosering hormoon afgeeft. Sinds 2017 is "het kleine zusje" van dit spiraal, Kyleena genaamd, op de internationale markt gekomen, wat een nog lagere dosering afgeeft en kleiner formaat heeft. In Nederland is Kyleena ook bij ons beschikbaar. Nadat Mirena of Kyleena zijn geplaatst, geven ze elke dag een kleine hoeveelheid hormoon af. Voordeel hiervan is dat de betrouwbaarheid zeer groot is en de menstruatie hoeveelheid en menstruatie krampen sterk afnemen. Zowel de Mirena als de Kyleena werken vijf jaar als voorbehoedsmiddel

Een koperspiraal heeft ook een hogere betrouwbaarheid dan de pil (doordat je hem niet vergeten kunt zoals bij de pil), maar geeft soms juist een verergering van de menstruatie hoeveelheid en menstruatie krampen.

Werking van het hormoon


Behoudens de werking van een koperspiraal (geeft prikkeling in de baarmoeder, waardoor innesteling voorkomen wordt) hebben de Mirena en de Kyleena aanvullend levonorgestrel, waarvan de werking op het baarmoederslijmvlies te vergelijken is met die van progesteron (een hormoon dat door het eigen lichaam wordt gemaakt). Levonorgestrel, het hormoon in Mirena en Kyleena, wordt continu in minimale hoeveelheden toegediend.

In tegenstelling tot een pil (orale anticonceptiva) behoudt je met alle spiralen je eisprong en daardoor je eigen natuurlijke, hormonale cyclus.

 

Mirena en Kyleena als anticonceptiemiddel


De bescherming die Mirena en Kyleena bieden tegen ongewenste zwangerschap is gebaseerd op de volgende effecten:

  • Het slijm dat zich in het baarmoederhalskanaal bevindt wordt 'taaier', waardoor zaadcellen er moeilijker doorheen kunnen.
  • Door de afgifte van het hormoon levonorgestrel in de baarmoeder kunnen zaadcellen, die toch het slijm passeren, hier niet normaal bewegen en functioneren. Dit verkleint de kans op een bevruchting.
  • Het baarmoederslijmvlies (dit is de 'binnenbekleding' van de baarmoeder) wordt niet of nauwelijks opgebouwd. Hierdoor kan, als er toch een bevruchting plaatsvindt, een bevrucht eicel zich niet innestelen.

Plaatsing van Mirena, Kyleena of koperspiraal

Een spiraal wordt door uw huisarts of gynaecoloog in de baarmoeder geplaatst. U wordt in de meeste gevallen door uw huisarts verwezen voor plaatsing van de Mirena, Kyleena of koperspiraal door de gynaecoloog, als de huisarts niet gewend is dit zelf te doen, als u jong bent of als u nog geen kinderen heeft gehad.

Voordat een spiraal bij u wordt geplaatst, verricht uw gynaecoloog vaak eerst een inwendig gynaecologisch onderzoek. Dit wordt gedaan om de grootte en ligging van de baarmoeder te bepalen en om zwangerschap en andere aandoeningen waarbij spiralen niet mag worden gebruikt, uit te sluiten. Het wordt aangeraden een spiraal te plaatsen binnen 7 dagen nadat uw menstruatie is begonnen. Als het gaat om vervanging door een nieuwe dan kan dat op ieder moment van uw menstruele cyclus. Mocht uw menstruatie op een ander tijdstip plaatsvinden dan verwacht dan kan het spiraal toch gewoon geplaatst worden, waarbij een zwangerschap natuurlijk wel moet zijn uitgesloten. Na een bevalling wordt geadviseerd een spiraal niet eerder dan zes weken na de bevalling te plaatsen. Als u de Mirena gaat gebruiken in verband met overgangsklachten (in combinatie met oestrogenen) kan Mirena op elk gewenst moment worden geplaatst.

Het plaatsen zelf duurt normaal gesproken maar een paar minuten en begint net als een inwendig onderzoek dat u misschien al eens heeft ondergaan. Uw gynaecoloog maakt op indicatie vooraf een echo, om de grootte van de baarmoeder op te meten en de aanwezigheid van vleesbomen (myomen) of poliepen in de baarmoederholte uit te sluiten, wat met name bij jonge vrouwen en bij vrouwen met heftiger menstrueel bloedverlies zal plaatsvinden. Hoe beter u zich kunt ontspannen, hoe minder u er van voelt. Als u wilt kunt u altijd een plaatselijke verdoving krijgen.

 

Pijnstilling


Voor de plaatsing van uw spiraal kunt u naar eigen behoefte 2 paracetamol tabletten van 500mg vooraf innemen.

 

Controle


Nadat het spiraal is ingebracht, zal uw gynaecoloog onmiddellijk de plaatsing controleren door middel van een echo. Daarna is geen verdere controle nodig, tenzij er zich problemen voordoen. Als u klachten hebt kunt u altijd contact opnemen met ons. Mocht u nog wat krampen hebben nadien, dan kunt u paracetamol 500 mg innemen, max 4 per dag.

 

Betrouwbaarheid van de spiraaltjes


Als een spiraal tijdens de menstruatie - of in ieder geval binnen 7 dagen na het begin van de menstruatie - wordt ingebracht, bent u direct na het inbrengen beschermd tegen zwangerschap. Als een spiraal niet tijdens de menstruatie wordt ingebracht, moet u de eerste 7 dagen na het inbrengen een zogenaamde barrièremethode (bijvoorbeeld een condoom) gebruiken.

Menstruatie


Als gevolg van een spiraal zal het menstruatiepatroon waarschijnlijk veranderen. Het koperspiraal geeft doorgaans een heftiger menstruatie, de Mirena een sterk verminderde (tot zelfs verdwijnen van) de menstruatie en een Kyleena leidt tot sterke vermindering). In de eerste paar maanden na plaatsing van een hormoonspiraal treedt er meer onregelmatig bloedverlies op (doorgaans drie, maar soms tot zes maanden), tot de menstruele bloeding aanzienlijk vermindert en zelfs na verloop van tijd helemaal kan wegblijven. Als u Mirena gebruikt in verband met overgangsklachten en nog menstrueert, zal het maandelijkse bloedverlies in de loop van het eerste jaar van gebruik afnemen en zal de bloeding uiteindelijk wegblijven.

Verwijderen van het spiraal


Om een spiraal te verwijderen, hoeft in het algemeen slechts voorzichtig aan de draadjes te worden getrokken. Laat dit altijd door uw arts doen. Trek nooit zelf aan de draadjes. Het is ook niet nodig om de draadjes elke maand te controleren zoals in de bijsluiter vermeld staat. Het risico dat u het spiraaltje daarmee steeds iets verder naar beneden verplaatst is dan aanwezig. Bovendien kunt u "huis tuin en keuken" bacterien die op uw handen zitten in de schede of baarmoederhals inbrengen.

Een spiraal wordt voorgeschreven als:
  • als anticonceptiemiddel, om zwangerschap te voorkomen;

Een Kyleena wordt voorgeschreven bij:
  • alle vrouwen die anticonceptie nodig hebben, ongeacht leeftijd, ongeacht of je al kinderen hebt gekregen
  • adolescenten vanaf het moment dat zij regelmatig seksueel contact hebben
  • vrouwen die nog niet zwanger zijn geweest en mogelijk een kleinere baarmoeder hebben
Een Mirena wordt voorgeschreven bij:
  • vrouwen die last hebben van versterkt menstrueel bloedverlies
  • vrouwen die een oestrogeen hormoon gebruiken in verband met overgangsklachten, om (overmatige) groei van het baarmoederslijmvlies tegen te gaan
  • soms na sterilisatie omdat er richting overgang heftiger menstruaties gaan optreden
Een koper spiraal

wordt voorgeschreven bij vrouwen die geen afname van hun menstruatie hoeveelheid willen hebben.

Hoe ziet een spiraal eruit?

Mirena is een klein, T-vormig voorwerp dat in de baarmoeder wordt geplaatst.

In het verticale deel van Mirena zit een staafje dat een hormoon, levonorgestrel, bevat. Onderaan de 'T' zitten twee dunne draadjes. Door de T-vorm blijft Mirena goed in de baarmoeder zitten. Nadat Mirena is geplaatst, geeft het elke dag een kleine hoeveelheid hormoon af in de baarmoeder.

De Kyleena is vergelijkbaar, maar is smaller en korter en bevat nog minder hormoonafgifte per dag.

Een koperspiraal heeft dezelfde afmetingen als de Mirena en bevat een hoeveelheid koper wat meestal rondom het verticale deel van het spiraaltje gewonden is.

 

Vergoeding Anticonceptie

 

Anticonceptie boven de 21 jaar wordt niet vergoed vanuit het basispakket.

U dient dit zelf te betalen of hiervoor een aanvullende verzekering af te sluiten.
meer info>>